Yıllık izin alacağı davaları, işçinin hak ettiği yıllık izni kullandırılmadığı veya iş sözleşmesi sona erdiği hâlde kullanılmayan izinlerinin ücrete dönüşmediği durumlarda gündeme gelir. İşverenin izin planlaması ve kayıt tutma yükümlülüğü, bu alacağın doğumu ve ispatında belirleyicidir. Avukat Demirhan Altunkaya olarak somut olaya göre delil ve hesaplama stratejisi geliştiriyoruz.
Yıllık İzin Alacağı Nedir? Yasal Dayanak ve Temel İlkeler
İşçinin hak ettiği yıllık izinleri fiilen kullandırılmadığında veya iş ilişkisi sona erdiğinde kullanılmayan günlerin ücrete dönüşmesiyle yıllık izin alacağı davaları gündeme gelir. Amaç, dinlenme hakkının korunması ve kullanılmayan izinlerin ücret karşılığının tahsilidir. Bu alacak, niteliği itibarıyla işçilik alacağıdır ve yazılı izin kayıtları ile bordro verileri büyük önem taşır.
Uygulamadaki Temel İlkeler
Yıllık izin alacağı hakkında bilinen temel ilkeler şunlardır:
Yıllık İzin: Temel İlkeler (Özet Tablo)
Yıllık izin kurumunun korunması için aşağıdaki ilkeler, uygulamada hem hesaplama hem de ispat açısından belirleyicidir. Masaüstünde tablo, mobilde kart görünümü ile sunulmuştur.
| İlke | Kısa Açıklama |
|---|---|
| Dinlenme hakkı devredilemez | Kullandırılmayan izin ücrete dönüşür; sözleşmesel feragat ve zımnî kabuller geçersiz sayılabilir. |
| Planlama ve ispat yükü | İşveren izin planlaması ve kayıtlarını tutmakla yükümlüdür; ispat külfeti çoğunlukla işverendedir. |
| İzinler bölünmez bütünlüktedir | Fiilî kullandırma belgelerle ispatlanmalıdır; parçalı/kağıt üzeri kullanım geçersiz sayılabilir. |
Dinlenme hakkı devredilemez
Kullandırılmayan izin ücrete dönüşür; sözleşmesel feragat ve zımnî kabuller geçersiz sayılabilir.
Planlama ve ispat yükü
İşveren izin planlaması ve kayıtlarını tutmakla yükümlüdür; ispat külfeti çoğunlukla işverendedir.
İzinler bölünmez bütünlüktedir
Fiilî kullandırma belgelerle ispatlanmalıdır; parçalı/kağıt üzeri kullanım geçersiz sayılabilir.
Kimler Talep Edebilir? Hak Doğumu ve Zamanaşımı
Yıllık izin alacağı davaları iş sözleşmesi devam ederken dikkate alınsa da, genellikle fesih sonrası kullanılmayan izinlerin ücret alacağına dönüşmesiyle talep edilir. Hak doğumu; izin hakkının kazanılması, kullandırılmaması ve sözleşmenin sona ermesi gibi olgularla somutlaşır. Zamanaşımı değerlendirmesi, somut sözleşme ve alacağın niteliğine göre yapılmalıdır.
İşverenin Yükümlülükleri ve İspat Rejimi
İşveren, izin planlamasını yapmak ve izin kayıtlarını usulüne uygun tutmak zorundadır. Davalarda izin defteri, yıllık izin formu, bordrolar ve personel devam çizelgeleri kritik delillerdir. Çalışanın fiilen izin kullandığını gösteren belgeler yoksa, kullandırılmadığı yönündeki iddialar kuvvet kazanabilir.
Başlıca Delil Türleri
Yıllık izin alacağı davaları açılmadan önce toplanması gereken deliller şunlardır:
- İzin kayıtları: Yıllık izin formu, izin defteri, onaylı dilekçeler.
- Bordrolar ve PDKS: Maaş bordrosu, puantaj ve giriş-çıkış verileri.
- Tanık ve yazışmalar: İK yazışmaları, e-posta onayları, iç yazılar.
Hesaplama Esasları: Gün Sayısı, Ücret Unsurları ve Denge
Yıllık izin alacağı davaları kapsamında hesaplama, kullanılmayan toplam izin gününe karşılık gelen dönem ücretinin dikkate alınmasıyla yapılır. Ücrete dahil sayılan düzenli ödemeler ve çalışma düzeni hesaba katılmalıdır. Netleştirme yapılırken kesintiler ve yasal yükümlülükler gözetilir.
Hesaplamada Dikkate Alınan Kalemler
Dava esnasında dikkate alınan bazı detaylar bulunmaktadır:
Hesaplamada Dikkate Alınan Kalemler
Yıllık izin alacağı hesabında, kullanılmayan gün sayısı ile bu günlere karşılık gelen dönem ücret unsurları birlikte değerlendirilir. Aşağıdaki özet, bilirkişi incelemelerinde sıkça kullanılan temel kalemleri sade ve denetlenebilir biçimde gösterir.
| Kalem | Açıklama |
|---|---|
| Kullanılmayan toplam izin günü | Hizmet süresi/kıdem basamaklarına göre kazanılan hak; fiilî kullanım düşüldükten sonra kalan net gün. |
| Dönem ücreti ve düzenli yan ödemeler | Esas ücret ile süreklilik arz eden ödemeler (ör. prim/ikramiye niteliği düzenli ise) ücret matrahına dâhil edilir. |
| Fesih tarihi ve pozisyona göre güncel seviye | Muacceliyet anındaki ücret seviyesi ve görev/pozisyon dikkate alınır; hesap buna göre güncellenir. |
Kullanılmayan toplam izin günü
Hizmet süresi/kıdem basamaklarına göre kazanılan hak; fiilî kullanım düşüldükten sonra kalan net gün.
Dönem ücreti ve düzenli yan ödemeler
Esas ücret ile süreklilik arz eden ödemeler (ör. prim/ikramiye niteliği düzenli ise) ücret matrahına dâhil edilir.
Fesih tarihi ve pozisyona göre güncel seviye
Muacceliyet anındaki ücret seviyesi ve görev/pozisyon dikkate alınır; hesap buna göre güncellenir.
Dava Süreci: Başvuru Stratejisi ve Aşamalar
Dava açmadan önce delil bütünlüğünün sağlanması, talep kalemlerinin doğru formüle edilmesi ve olası mahsup itirazlarına hazırlık yapılması gerekir. Mahkeme sürecinde deliller toplanır, bilirkişi incelemesi ile gün ve ücret unsurları netleştirilir. Usul ekonomisi ve talep artırım stratejisi, sonuç üzerinde etkili olabilir.
Pratik Yol Haritası
Avukatlar tarafından izlenmesi beklenen ve önerilen pratik yol haritası şu şekildedir:
- Delil dosyası: İzin kayıtları, bordrolar, PDKS ve yazışmaların toplanması.
- Ön değerlendirme: Gün sayısı ve ücret matrahının hesap taslağı.
- Dava ve bilirkişi: Hesaplamanın teknik doğruluğunun teyidi.
Uygulamada Sık Yapılan Hatalar
Yıllık izin alacağı davalarında en çok görülen sorun, izinlerin sessizce “kullanılmış sayılması” ve kayıtların eksik tutulmasıdır. Ayrıca dava dilekçesinde dönemsel ücret değişimlerinin hesaba katılmaması, talep ve faiz başlangıcında hatalara yol açabilir. İspat planı zayıf olan dosyalarda bilirkişi aşamasında beklenmeyen sonuçlar çıkabilir.
- İzin kayıtlarının imzasız veya eksik düzenlenmesi.
- Ücret ve yan ödemelerin hesap dışı bırakılması.
- Fesih tarihine göre güncelleme ve faiz başlangıcının yanlış kurulması.
Örnek Senaryolar ve Değerlendirme
Senaryolar, hangi hallerde alacağın doğduğunu ve ispatın nasıl şekillendiğini somutlaştırır. Her olayda çalışma düzeni, şirket uygulamaları ve belgelerin niteliği farklıdır. Bu nedenle hesaplama ve delil planı dosyaya özgü kurulmalıdır.
- Fesih sonrası kullanılmayan izin: İş ilişkisi sona ermiş; izin günleri ücrete dönüşmüş.
- Kayıt var, fiil yok: İzin formunda imza olsa da PDKS verileri izin kullanımını doğrulamıyor.
- Kıdem artışı etkisi: Hizmet süresine göre izin günleri artmış; hesap güncelliği gerekir.
Sık Sorulan Sorular – Yıllık İzin Alacağı Davaları
Konu hakkında sık sorulan sorular sizler için cevaplandırıldı.
Yıllık izin alacağı davası hangi hâllerde açılır?
Hak edilen izinler kullandırılmadığında veya iş sözleşmesi sona erdiği hâlde kullanılmayan günler ücrete dönüştürülmediğinde dava açılabilir. Amaç, kullanılmayan izinlerin ücret karşılığının tahsilidir.
Devam eden iş ilişkisinde dava açılabilir mi?
Esas olarak alacak, çoğunlukla fesih sonrası ücrete dönüşerek talep edilmektedir. Ancak somut koşullara göre devam eden ilişkide de tespit ve ödeme talepleri gündeme gelebilir.
İspat yükü kimdedir?
Uygulamada işverenin izin kullandırdığını belgelerle ispat etmesi beklenir. İzin defteri ve onaylı izin formları belirleyicidir.
Hesaplama nasıl yapılır?
Kullanılmayan toplam izin günleri ile dönem ücreti esas alınır. Düzenli ve süreklilik arz eden ücret unsurları da dikkate alınabilir.
Delil olarak neler sunulmalı?
İzin formları, bordrolar, PDKS verileri ve yazışmalar sunulmalıdır. Tanık anlatımları yardımcı delil niteliğindedir.
İzin kayıtları yoksa ne olur?
Kayıtların bulunmaması, kullandırılmadığı iddiasını güçlendirebilir. Bu durumda mahkeme bilirkişisi hesaplama yapacaktır.
Arabuluculuk zorunlu mu?
İşçilik alacaklarında arabuluculuk, dava şartı olarak öngörülmüştür. Başvuru yapılmadan açılan davalar usulden reddedilebilir.
Faiz başlangıcı nasıl belirlenir?
Somut olaya göre fesih tarihi ve alacağın muaccel olduğu an dikkate alınır. Talep dilekçesinde açıkça belirtilmelidir.
Toplu izin kullandırıldıysa fark talep edilebilir mi?
Toplu izin uygulamalarında da fiilî kullanım ve süre doğrulanmalıdır. Eksik günler için fark alacağı doğabilir.
Avukatla takip zorunlu mu?
Zorunlu değildir; ancak teknik hesap ve delil yönetimi nedeniyle profesyonel destek, hak kaybı riskini azaltır.
Kullanılmayan yıllık izin Yargıtay kararları nasıl?
Yargıtay’a göre kullanılmayan yıllık izinler, iş sözleşmesi sona erdiğinde işçiye ücretiyle birlikte ödenmelidir. İşverenin bu hakkı kullandırmaması halinde, izinler ücret alacağına dönüşür.
Yıllık izin ücreti geriye dönük kaç yıl Yargıtay kararları nasıl?
Yargıtay kararlarına göre yıllık izin ücretine ilişkin talepler, 5 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Bu süre iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
Yıllık izin ispat yükü Yargıtay kararı nasıl?
Yargıtay içtihatlarına göre işçinin yıllık izin kullandığını ispat yükü işverene aittir. İşveren, izin defteri veya imzalı izin formlarıyla bu durumu kanıtlamak zorundadır.
Yıllık izin alacağı hesaplama nasıl yapılır?
Yıllık izin alacağı, işçinin brüt günlük ücretiyle kullanılmayan izin günlerinin çarpılmasıyla hesaplanır. Giydirilmiş ücret kapsamındaki prim ve ikramiyeler de hesaba dahil edilir.
Yıllık izne çıkarken izin parası verilir mi?
Yıllık izne çıkarken ayrıca izin parası verilmez. İzin ücreti yalnızca iş sözleşmesi sona erdiğinde ve kullanılmayan izinler bulunduğunda ödenir.
Yıllık izin ücreti maaştan kesilir mi?
Hayır, yıllık izin süresince işçinin maaşı kesilemez. İşçi, izinde olduğu dönemde de normal ücretini almaya devam eder.
Yıllık izin alacağı zamanaşımı süresi nedir?
Yıllık izin ücreti alacağı için zamanaşımı süresi 5 yıldır. Bu süre, iş ilişkisinin sona erdiği tarihten itibaren başlar ve dava yoluyla talep edilebilir.
Kullanılmayan yıllık izin ücreti ödenir mi?
Evet, iş sözleşmesinin bitiminde kullanılmayan yıllık izinlerin ücreti işçiye ödenir. Bu alacak, işçinin kazanılmış hakkı olarak değerlendirilir.