Muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davaları, miras bırakan kişinin gerçek iradesini gizleyerek yaptığı görünürdeki tapu işlemlerinin geçersizliğini ortaya koymayı amaçlayan, Türk hukuk sisteminde önemli bir dava türüdür. Bu davalarda temel amaç, mirasçıların saklı paylarının korunması ve muvazaalı işlemlerle elden çıkarılan taşınmazın gerçek hak durumuna uygun şekilde tapuya tescil edilmesidir.
Muris Muvazaası Nedir?
Muris muvazaası, miras bırakanın, mirasçıların miras haklarını zedelemek amacıyla taşınmazını devrederken gerçek iradesini gizlemesi ve bu devri gerçekte bağış olarak yapmasına rağmen görünürde satış gibi gösterme işlemidir. Böyle bir işlemde görünürdeki tapu devri hukuken geçerli olmadığı için mirasçılar tarafından iptali talep edilebilir.
Yargıtay’a göre, muvazaalı işlemde iki unsur esastır: Tarafların gerçek iradesinin bağış olması ve bu işlemin üçüncü kişileri (mirasçıları) aldatma amacı taşıması.
Tapu İptal ve Tescil Davasının Hukuki Dayanağı
Muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davaları, Türk Medeni Kanunu’nun 1026. maddesi ve Yargıtay’ın yerleşik içtihatları çerçevesinde açılmaktadır. Dava sonucunda muvazaalı işlem geçersiz sayılır ve tapu kaydı mirasçılar lehine iptal edilerek gerçek duruma uygun şekilde tescil edilir.
Dava Şartları ve Aranacak Unsurlar
Bu dava türünde mirasçıların; muvazaalı tapu işlemini, miras bırakandan kaynaklanan hileli irade beyanını ve gerçek iradenin bağış olduğunu ispatlaması gerekir. Uygulamada şu kriterler mahkemece dikkate alınır:
Muris Muvazaası Değerlendirilirken Dikkate Alınan Kriterler
Muris muvazaası iddiası incelenirken Yargıtay uygulamasında aşağıdaki başlıklar özellikle önem taşır:
| Kriter | Açıklama |
|---|---|
| Tapu devrinde bedel ödenip ödenmediği | Satış bedelinin gerçekten ödenip ödenmediği, ödeme belgesi ve banka kayıtları ile araştırılır; hiç ödenmemiş veya sembolik bedel söz konusuysa muvazaa şüphesi güçlenir. |
| Alıcı ile miras bırakan arasındaki akrabalık ilişkisi | Alıcının murisin altsoyu, eşi veya yakın hısımı olması; mirasçıların miras payını bertaraf etme amacıyla işlem yapılıp yapılmadığının değerlendirilmesinde dikkate alınır. |
| Satış gösterilmişse dahi bağış iradesine dair maddi deliller | Tarafların beyanları, tanık anlatımları, yazışmalar ve hayatın olağan akışı çerçevesinde işlemin aslında bağış iradesiyle yapılıp yapılmadığı araştırılır. |
| İşlemin yapıldığı dönemdeki ekonomik ve sosyal şartlar | Murisin yaşı, sağlık durumu, gelir seviyesi ve taşınmazın o tarihteki gerçek piyasa değeri birlikte değerlendirilerek satışın makul olup olmadığı incelenir. |
Dava Açma Süresi ve Zamanaşımı
Muris muvazaası davalarında herhangi bir zamanaşımı süresi bulunmamaktadır. Bu davalar, murisin ölümünden sonra her zaman açılabilir. Ancak davanın geciktirilmeden açılması ve delillerin tazeliğinin korunması ispat açısından önemlidir.
Davanın Tarafları Kimlerdir?
Dava, miras hakkı zedelenen yasal veya atanmış mirasçılar tarafından açılır. Davalı taraf ise muvazaalı işlemi yapan kişi ile taşınmazı devralan kişidir. Üçüncü kişi kötü niyetliyse, tapu iptal edilerek mirasçılar adına tescil kararı verilebilir.
Yargıtay Uygulamaları
Yargıtay, muris muvazaası davalarında işlemin görünüşte satış, gerçekte bağış nitelikli olması hâlinde muvazaayı kabul etmektedir. Mirasçının saklı payını koruma amacıyla açılan bu dava, satış işlemini geçersiz kılar. Özellikle yakın akrabalara yapılan düşük bedelli satış işlemleri bu kapsamda incelenir.
İspat Araçları ve Deliller
Muvazaanın ispatı için tapu kayıtları, resmi belgeler, tanık ifadeleri, bilirkişi incelemeleri, taşınmazın değerine ilişkin raporlar, ödeme yapıldığına dair banka dekontları ve murisin beyanları gibi maddi deliller kullanılır.
Sonuç
Muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davaları, mirasçıların miras hakkını korumak amacıyla açtığı güçlü bir hukuki yoldur. Miras bırakanın gerçek amacının gizlendiği, miras hakkının ihlal edildiği durumlarda bu dava türü etkili bir çözüm sağlar.
Muvazaalı işlemlerin tespiti ve tapu kayıtlarının düzeltilmesi için, sürecin uzman bir gayrimenkul avukatı eşliğinde yürütülmesi, hem delillerin etkili sunumu hem de sürecin hızlandırılması açısından önemlidir.
Sık Sorulan Sorular – Muris Muvazaası Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davaları
Muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davaları, mirasçıların saklı paylarını korumak amacıyla açtığı en önemli davalardandır. Uyuşmazlık çoğunlukla miras bırakanın taşınmazını görünürde satış, gerçekte bağış şeklinde devretmesiyle ortaya çıkar. Aşağıdaki sorular, bu dava sürecinde en çok merak edilen noktalara kısa ve net açıklamalar sunmaktadır.
Muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davası nedir?
Muris muvazaası davası, miras bırakanın taşınmazı görünürde satış gibi göstererek, gerçekte bağış iradesiyle devretmesi hâlinde, mirasçıların tapunun iptalini talep ettiği davadır.
Muris muvazaası hangi delille ispat edilir?
Ödeme yapıldığına dair banka belgeleri, tapudaki satış bedelinin rayiç değere uygun olmaması, tanık beyanları ve taraflar arasındaki ilişki muvazaayı ispatlamakta kullanılır.
Muris muvazaası davası kaç yıl sürer?
Delil durumuna göre değişmekle birlikte ortalama 1,5 – 3 yıl arasında sürebilir. Bilirkişi, keşif ve tanık süreçleri süreyi uzatabilir.
Muris muvazaası nasıl reddedilir?
Davalı taraf, gerçek bedel ödediğini, işlemde bağış iradesi olmadığını ve tarafların gerçek satış ilişkisi kurduğunu ispatlayarak davayı reddettirebilir.
Muvazaa hangi delillerle ispatlanır?
Tapu kayıtları, bedel farkı, resmi belgeler, ödemeye ilişkin banka kayıtları, tanık anlatımları ve murisin beyanları başlıca ispat araçlarıdır.
Ölmeden önce verilen tapu bozulur mu?
Eğer tapu işlemi muvazaalı ise, yani satış gibi gösterilip gerçekte bağış yapıldıysa, mirasçılar tapu iptal davası açarak kaydı bozdurabilir.
Tapu iptal davası kaybedilirse ne olur?
Dava reddedilirse mevcut tapu kaydı korunur ve davacı yargılama giderleri ile karşı taraf vekâlet ücretini ödemek zorunda kalabilir.
Mirasçılardan biri evi satmak istemezse ne olur?
Tek bir mirasçı satışa onay vermiyorsa, paylı mülkiyet devam eder veya ortaklığın giderilmesi davası açılarak satış yoluyla paylaşım sağlanabilir.
Miras davasında avukat masraflarını kim öder?
Her taraf kendi avukat masrafını karşılar. Ancak davayı kaybeden tarafa karşı taraf vekâlet ücreti yüklenir.
Hangi durumlar mal kaçırmaya girer?
Mirasçılardan mal kaçırma, murisin taşınmazını gerçek satış gibi gösterip gerçekte bağışlaması veya üçüncü kişiler üzerinden devretmesi hâllerinde söz konusu olur.
Babadan oğluna verilen tapu bozulur mu?
Eğer işlem gerçek satış değil bağış niteliğindeyse ve mirasçıların saklı paylarını ihlal ediyorsa, muris muvazaası davası açılarak tapu iptali sağlanabilir.
Kimler muris muvazaası davası açabilir?
Miras hakkı zedelenen tüm yasal mirasçılar, saklı pay sahibi olsun ya da olmasın, bu davayı açabilir.
Muris muvazaası durumunda üçüncü kişiye satış için zamanaşımı süresi ne kadardır?
Muris muvazaası davalarında zamanaşımı yoktur. Miras bırakan öldükten sonra her zaman dava açılabilir; süre sınırlaması bulunmaz.
Miras davaları genellikle kaç yılda sonuçlanır?
Miras ihtilaflarının türüne göre değişmekle birlikte 1 – 4 yıl arasında sonuçlanabilir. Bilirkişi incelemeleri süreci uzatabilir.
Miras muvazaası davasında dava ücreti ne kadar?
Miras muvazaası davaları maktu harca tabidir. 2025 yılı için başvuru ve peşin harç tutarı düşük olup asıl masraf bilirkişi ve avukat giderleridir.
Kişi sağlığında malını istediğine verebilir mi?
Evet, kişi sağlığında taşınmazını istediğine devredebilir. Ancak bu işlem mirasçıları aldatma amacı taşıyorsa muvazaa sayılır ve iptal edilebilir.