Maluliyet oranının tespiti davası, iş kazası veya meslek hastalığı sonrası kalıcı iş gücü kaybı oranının yargı kararıyla belirlenmesi amacıyla açılan özel nitelikli bir davadır. Bu dava, yalnızca sağlık durumunun saptanması değil, tazminat hesaplamalarının sağlıklı yapılabilmesi için de kritik bir önkoşuldur. Avukat Demirhan Altunkaya olarak 2026 uygulamalarına uygun şekilde, sürecin aşamalarını, delilleri ve sık yapılan hataları kurumsal bir çerçevede açıklıyoruz.
Maluliyet Oranının Tespiti Davası Nedir?
Maluliyet oranının tespiti davası, iş kazası/meslek hastalığı sonucu oluşan kalıcı etkilerin, mevzuata göre yüzde (%) cinsinden belirlenmesini konu alır. Mahkeme, sağlık kurulu raporları ve bilirkişi incelemesiyle kişinin mesleki performansındaki kaybı saptar. Bu tespit, SGK gelir bağlama işlemleri ve maddi-manevi tazminat hesabının temel verisini oluşturur.
Hukuki Dayanak ve Değerlendirme Kriterleri
Davada 5510 sayılı Kanun, Türk Borçlar Kanunu ve ilgili ikincil düzenlemeler (İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatı, maluliyet cetvelleri ve tıbbi değerlendirme tabloları) dikkate alınır. Değerlendirme, yalnızca teşhise değil; fonksiyon kaybı, tedavi seyri ve kalıcılık (stabilizasyon) ölçütlerine dayanır. Mahkeme, tıbbi bilimsel verilerle hukuki sonuçların uyumunu arar.
Kimler Dava Açabilir? (Aktif Dava Ehliyeti)
Dava, kazaya uğrayan işçi tarafından; ölüm hâlinde ise hak sahiplerince açılabilir. Çalışma gücündeki azalma oranının netleştirilmesi, hem SGK kararları hem de tazminat hesabı için gereklidir. İşveren veya sigorta şirketi ile uyuşmazlık bulunan dosyalarda tespit davası, ana dosyaya yön veren bekletici mesele olarak görülebilir.
Görevli ve Yetkili Mahkeme
Görevli mahkeme İş Mahkemesidir; yetki ise kural olarak işin görüldüğü yer veya davalılardan birinin yerleşim yeri mahkemesidir. Yetki itirazları, yargılamayı uzatabileceğinden açılışta doğru yerin seçilmesi önemlidir. Dosyanın hızlı ilerlemesi için sağlık kurumları ve SGK yazışmaları erkenden planlanmalıdır.
Deliller ve Bilirkişi İncelemesi
Maluliyetin tespitinde nitelikli tıbbi delil zinciri esastır. Mahkemeler çoğu kez hastane sağlık kurulu, üniversite hastanesi, Adli Tıp Kurumu veya ihtisas kurullarından rapor ister. Raporların tutarlılığı ve gerekçesi, hükmün isabetini doğrudan etkiler.
Maluliyet Oranının Tespiti – Delil Seti
Aşağıdaki tablo, maluliyet oranının tespiti davası dosyalarında sık kullanılan delil gruplarını ve hukuki önemlerini özetler. Masaüstünde tablo, mobilde kart görünümü sunulur.
| Delil Grubu | Örnek Belgeler/İçerik | Hukuki Önemi |
|---|---|---|
| Tıbbi Belgeler | Acil giriş, epikriz, ameliyat notları, rehabilitasyon raporları, ilaç/tedavi kayıtları | Tedavi seyri ve kalıcılığı (stabilizasyon) gösterir; kurul raporunun temel dayanağıdır. |
| İşyeri ve Olay Kayıtları | Kaza tutanakları, risk değerlendirmesi, İSG uzman raporları, tanık ifadeleri | İşin yürütümüyle illiyet ve kusur tartışmasına zemin sağlar; tıbbi bulguları tamamlar. |
| Görüntü/Ölçüm | MR, BT, EMG, grafiler, fonksiyon testleri; kronikleşmeyi gösteren kontroller | Fonksiyon kaybının objektif kanıtı; oran cetvelleriyle karşılaştırmada belirleyici. |
| SGK Kayıtları | Vizite, geçici iş göremezlik ödemeleri, meslek kodu, hizmet dökümü | Sigortalılık durumu ve gelir bağlama/mahsup süreçleri için kurumsal kayıt bütünlüğü sağlar. |
Geçici – Sürekli İş Göremezlik Ayrımı
Geçici iş göremezlik, iyileşme süreci boyunca çalışılamayan dönemi ifade ederken; sürekli iş göremezlik kalıcı fonksiyon kaybını belirtir. Dava sonucundaki oran, kalıcı nitelikteki kaybı gösterir ve tazminat hesabında çarpan etkisi yaratır. Stabilizasyon tamamlanmadan alınan raporlar yanıltıcı olabilir.
Maluliyet Oranı Tespiti ile Kusur Oranının Farkı
Maluliyet, tıbbi ve fonksiyonel bir yüzdedir; kusur ise teknik/hukuki sorumluluğu gösterir. Aynı dosyada kusur oranı düşük olsa dahi maluliyet oranı yüksek olabilir veya tersi. Tazminat hesabında her iki veri, farklı parametreler olarak birlikte değerlendirilir.
Süreç Nasıl İlerler? (Adım Adım)
Uygulamada süreci planlamak, sürenin kısalmasına ve rapor kalitesinin artmasına katkı sağlar. Aşağıdaki akış şeması, pratik bir yol haritası sunar.
Maluliyet Oranının Tespiti Davası – Süreç Adımları
Aşağıdaki tablo, maluliyet oranının tespiti davası sürecinin aşamalarını, her adımda yapılan işlemleri ve hukuki önemini açıklar. Masaüstünde tablo, mobilde kart görünümü otomatik uygulanır.
| Aşama | Açıklama | Hukuki Önemi |
|---|---|---|
| 1) Dosya Hazırlığı | Tıbbi tüm kayıtların, işyeri belgelerinin ve SGK çıktıların toplanması. | Eksiksiz belge hazırlığı, tespit sürecinin sağlıklı ilerlemesini sağlar. |
| 2) Dava Dilekçesi | Olay, yaralanma, kalıcılık iddiası ve hukuki talepler açıkça yazılır. | Davaya yön veren temel beyan ve hukuki dayanak oluşturulur. |
| 3) Bilirkişi / Heyet | İlgili branşlarda uzmanlardan sağlık kurulu raporu alınır. | Oran tespitinin bilimsel temeli; mahkeme kararı için belirleyicidir. |
| 4) İtiraz ve Ek Rapor | Çelişki varsa ek veya cel raporu istenir; metodoloji denetlenir. | Hatalı oran veya eksik değerlendirmelerin düzeltilmesini sağlar. |
| 5) Hüküm ve Sonuç | Oran kesinleştiğinde SGK süreci ve tazminat hesapları buna göre yürür. | Tespit kararı, hem tazminat davası hem de SGK gelir bağlama işlemleri için dayanak olur. |
Zamanaşımı ve Bekletici Mesele İlişkisi
Tespit davası, çoğu dosyada tazminat davasının sağlıklı ilerlemesi için bekletici mesele yapılır. Genel kural olarak iş kazasına dayalı tazminat taleplerinde 10 yıllık zamanaşımı uygulanır. Oran tespitinin erken yapılması, hak kaybı riskini azaltır ve hesaplamaları netleştirir.
Tazminat Hesaplamasına Etkisi
Hesaplarda maluliyet yüzdesi; yaş, ücret, artış varsayımları, iskontolar ve kusur oranı ile birlikte kullanılır. Oran tek başına sonucu belirlemez; ancak çarpan etkisi nedeniyle en kritik girdilerden biridir. Doğru oran, hem maddi tazminat hem de manevi tazminat takdirinde belirleyici rol oynar.
Sık Yapılan Hatalar ve Pratik Öneriler
Uygulamada en fazla, yetersiz tıbbi belge ve erken dönemde oran talebi nedeniyle çelişkili raporlar görülür. Ayrıca iş dışı hastalık/kaza etkilerini ayırmayan raporlar hükümde tereddüt yaratır. Aşağıdaki öneriler sürecin sağlıklı işlemesine yardımcı olur:
- Stabilizasyonu Bekleyin: Kalıcı sekelin oturduğu tarih sonrası oran talep edin.
- Branş Uygunluğu: İlgili uzmanlık dallarından (ortopedi, nöroloji, KBB vb.) kurul raporu alın.
- Metodoloji Denetimi: Kullanılan cetvel ve hesaplama tekniği gerekçeli olmalı.
- Eksiksiz Dosya: Tedavi süreci, görüntülemeler ve rehabilitasyon kayıtları tam olmalı.
Sık Sorulan Sorular – Maluliyet Oranının Tespiti Davası
Maluliyet oranının tespiti davası ile ilgili en çok merak edilen konular, SGK uygulamaları ve yargı kararlarına dayalı olarak aşağıda açıklanmıştır. 2026 yılı itibarıyla geçerli olan mevzuat ve içtihatlara uygun şekilde hazırlanmıştır.
Maluliyet oranı nasıl tespit edilir?
Mahkeme, sağlık kurulu raporları ve bilirkişi incelemeleriyle kişinin mesleki çalışma gücü kaybını belirler. Rapor, ilgili tıbbi cetvellere göre yüzde (%) cinsinden düzenlenir.
Maluliyet tespiti davası zamanaşımı süresi ne kadardır?
Maluliyet oranının tespiti davası, genel olarak 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Ancak oran, tazminat davası veya SGK işlemiyle bağlantılıysa bu sürenin başlangıcı değişebilir.
Maluliyet tespitini kim yapar?
Mahkeme, Adli Tıp Kurumu veya üniversite hastanelerinin sağlık kurullarından rapor alır. Gerek görülürse farklı branşlardan ek bilirkişi atanabilir.
SGK maluliyet oranına itiraz süresi ne kadardır?
SGK tarafından verilen maluliyet oranına karşı, tebliğden itibaren 30 gün içinde yazılı itiraz edilebilir. İtiraz, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu tarafından değerlendirilir.
Malul sayılmak için yüzde kaç gerekir?
Malulen emeklilik için çalışma gücünün en az %60’ını kaybetmiş olmak gerekir. Ancak iş kazası veya meslek hastalığında bu oran, tazminat hesabı için daha düşük seviyelerde de dikkate alınabilir.
Çalışma gücünün en az 10 oranında kaybı ne anlama gelir?
Bu durum, “kısmi iş göremezlik” veya “sürekli iş göremezlik geliri” bağlanmasına esas teşkil eder. %10 ve üzeri kayıplarda SGK tarafından gelir bağlanması gündeme gelir.
Maluliyetin tespiti davasında arabuluculuk zorunlu mu?
Hayır. Maluliyet oranının tespiti davası, eda değil tespit davası niteliğinde olduğundan arabuluculuk şartı aranmaz. Ancak tazminat davası açılacaksa arabuluculuk zorunludur.
Maluliyet oranı ne zaman kesinleşir?
Mahkeme kararıyla belirlenen oran, istinaf süresi dolduğunda kesinleşir. SGK işlemlerinde ise itiraz süreci tamamlandıktan sonra oran resmiyet kazanır.
SGK kaç yıl geriye dönük inceleme yapar?
SGK, olay tarihinden itibaren 5 yıla kadar geriye dönük prim, bildirim ve sağlık kayıtlarını inceleyebilir. Ancak yargı süreci başlatılmışsa bu süre uzayabilir.
Malulen emeklilik için yüzde kaç rapor gerekir?
Malulen emeklilik için çalışma gücünün %60 ve üzeri kaybı gerekir. Kısmi maluliyet durumlarında erken emeklilik hakkı doğmaz, ancak sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilir.
Hangi hastalıklar nedeniyle malulen emekli olunur?
Kalp, böbrek yetmezliği, kanser, nörolojik hastalıklar, ileri dereceli ortopedik ve görme kayıpları en sık nedenlerdendir. SGK’nın güncel Maluliyet Cetveli esas alınır.
Ağır derecede çalışamaz raporu kimlere verilir?
Çoklu organ yetmezliği, ileri evre kanser, demans, felç ve benzeri hastalıklarda verilir. Bu rapor, genellikle %80 ve üzeri kayıplarda düzenlenir.
Hizmet tespiti davası geriye dönük kaç yıl için yapılabilir?
Hizmet tespiti davaları, çalışmanın sona erdiği tarihten itibaren 5 yıl içinde açılabilir. Ancak sigortasız geçen sürelerin yazılı delillerle ispatı gerekir.
Maluliyet oranımı nasıl öğrenebilirim?
SGK e-Devlet sistemi veya ilgili sağlık kurumu üzerinden öğrenilebilir. Mahkeme kararıyla belirlenmiş oranlar, UYAP portalında da görülebilir.
Malulen emeklilik tespiti nasıl yapılır?
SGK, başvuru sonrası kişiyi yetkili hastaneye sevk eder. Sağlık kurulu raporu, Maluliyet Cetveli esas alınarak değerlendirilir ve oran SGK tarafından onaylanır.
%40 raporla malulen emekli olunur mu?
Hayır. %40 oran, engelli emekliliği için geçerli olup malulen emeklilikte en az %60 şartı aranır. Engelli emekliliğinde ise vergi indirimi belgesi gerekir.
Maluliyet oranının tespiti davası zamanaşımı süresi nedir?
Maluliyet oranının tespiti davasında zamanaşımı süresi, iş kazası veya meslek hastalığı tarihinden itibaren genellikle 10 yıldır. Ancak SGK tarafından yapılan işlem veya red kararına karşı açılan davalarda bu süreye dikkat edilmelidir.
Maluliyet oranının tespiti davası vekalet ücreti ne kadardır?
Vekalet ücreti, dava değerine ve kararın sonucuna göre belirlenir. Dava işçi lehine sonuçlandığında, mahkemece belirlenen vekalet ücreti karşı tarafa yükletilir.
SGK maluliyet tespiti davası nasıl açılır?
SGK maluliyet tespiti davası, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu maluliyet oranının belirlenmesi için açılır. Yetkili mahkeme, işçinin ikametgahındaki İş Mahkemesidir.
Maluliyet oranının tespiti Adli Tıp tarafından mı yapılır?
Evet, maluliyet oranının tespitinde Adli Tıp Kurumu önemli bir rol oynar. Mahkeme, davayı Adli Tıp veya üniversite hastanelerine yönlendirerek uzman heyet raporu alır.
Maluliyet oranının tespiti davası dilekçesi nasıl hazırlanır?
Dilekçede kazanın tarihi, olayın niteliği, mevcut sağlık durumu ve talep edilen oran belirtilmelidir. Ayrıca SGK raporları ve hastane belgeleri eklenmelidir.
SGK maluliyet cetveli nedir?
SGK maluliyet cetveli, vücut fonksiyon kayıplarına göre belirlenen oranların yer aldığı resmi listedir. Bu cetvel, maluliyet oranının hesaplanmasında temel kriter olarak kullanılır.
Maluliyet oranının tespiti davası husumet kime yöneltilir?
Bu dava genellikle Sosyal Güvenlik Kurumu’na karşı açılır. Ancak bazı durumlarda işverenin de davaya dahil edilmesi mümkündür.
SGK maluliyet raporuna itiraz süresi ne kadardır?
SGK tarafından düzenlenen maluliyet raporuna itiraz süresi 30 gündür. İtiraz, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu’na yapılır ve karara göre dava açılabilir.