Kaza tutanaklarında en çok yapılan hatalar, trafik kazası sonrasında sigorta ödemeleri, kusur oranı tespiti ve ileride açılabilecek tazminat davaları açısından ciddi sonuçlar doğurabilmektedir. Maddi hasarlı kazalarda düzenlenen kaza tespit tutanağı, çoğu zaman tek resmi delil niteliğindedir. Bu nedenle tutanakta yapılacak küçük bir hata bile, sürücünün kusurlu sayılmasına ya da hak kaybı yaşamasına neden olabilir.
Trafik kazası stresli bir an olduğu için sürücüler çoğu zaman farkında olmadan eksik, yanlış veya hatalı bilgi girişi yapabilmektedir. Oysa tutanakta yer alan her ifade, Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi (SBM) tarafından değerlendirilmekte ve Tramer kusur oranı bu verilere göre belirlenmektedir. Bu yazıda, kaza tutanaklarında en sık karşılaşılan hatalar ayrıntılı şekilde ele alınmaktadır.
Kaza Tespit Tutanağının Hukuki Önemi
Kaza tespit tutanağı, maddi hasarlı trafik kazalarında polis çağrılmadan taraflar arasında düzenlenen resmi bir belgedir. Bu belge, sigorta şirketlerinin kusur dağılımını yaparken esas aldığı temel kaynaktır. Dolayısıyla tutanakta yer alan her bilgi, ileride doğacak sigorta ve tazminat haklarını doğrudan etkilemektedir.
Uygulamada kaza tutanaklarında en çok yapılan hatalar nedeniyle sürücüler, kusurlu olmadıkları halde kusurlu sayılabilmekte ya da değer kaybı ve hasar bedeli taleplerini kaybedebilmektedir. Bu nedenle tutanak doldurulurken dikkatli ve bilinçli hareket edilmesi büyük önem taşır.
Trafik Kazası Sonrası Tutanaklarda Yapılan Hatalar
Kaza Tespit Tutanağında En Sık Yapılan 7 Hata
Kaza tespit tutanağı, kusur değerlendirmesinin temel dayanaklarından biridir. Aşağıdaki başlıklar, sürücülerin en çok hata yaptığı noktaları ve doğru uygulamayı pratik şekilde özetler. Kartlara tıklayarak detayları açabilirsiniz.
Kaza Krokisinin Eksik Ya Da Hatalı Çizilmesi
Kaza yerini gösteren çizim, tutanağın en önemli bölümlerindendir. Araçların konumu, yönleri, yol şeritleri, trafik işaretleri ve kavşaklar doğru şekilde gösterilmelidir. Gelişigüzel veya yetersiz çizilmiş bir krokide sizin haklı olduğunuz durum bile tam tersi algılanabilir.
Açıklama Bölümünün Boş Bırakılması Ya Da Hatalı Doldurulması
Birçok sürücü, “zaten fotoğraf çektik” diyerek açıklama bölümünü boş bırakır. Oysa bu alan, sizin olayı nasıl gördüğünüzü yazılı olarak ifade ettiğiniz yerdir. Kısa, açık ve teknik terim kullanmadan yapılan bir açıklama, sigorta şirketleri tarafından doğrudan değerlendirilir. Kusuru etkileyen önemli bir araç manevrası, bu bölümde yazılmamışsa değerlendirmeye dâhil edilmez.
Kusuru Üstlenmeye Neden Olacak İfadeler Kullanılması
Bazı sürücüler iyi niyetle “ben biraz hızlıydım”, “yavaşlayamadım”, “fren geç tuttu” gibi ifadeler yazabiliyor. Bu tür cümleler, kazadaki tüm sorumluluğun sizin üzerinize yüklenmesine neden olabilir. Bu yüzden yorum değil, gözleme dayalı tarafsız ifadeler kullanılmalıdır.
Fotoğraf Çekilmemesi Ya Da Yetersiz Fotoğraf Alınması
Tutanakta ne yazarsa yazsın, sigorta şirketleri genellikle olay yerindeki görsellere büyük önem verir. Olay yerinin genel görünümü, araçların hasarlı bölgeleri, plaka görselleri ve trafik işaretleri mutlaka fotoğraflanmalıdır. Bu belgeler, tutanak içeriğini destekleyen kanıtlar olarak değerlendirilir.
Kaza Sonrası Araçların Konumunun Değiştirilmesi
Yola trafiği engellemeyecek şekilde müdahale edilmesi önemli olsa da, araçlar kaza sonrası hemen yerinden oynatılırsa, kazanın nasıl gerçekleştiğini gösteren en önemli delil kaybolmuş olur. Araçlar yerinden oynatılmadan önce birkaç açıdan net fotoğraf çekilmesi gerekir.
Tutanakta Her İki Tarafın Beyanının Yer Almaması
Kaza tespit tutanağı, her iki sürücünün kendi bakış açısını ifade ettiği ortak bir belgedir. Bazen taraflardan biri sadece kendi açıklamasını yazıp karşı tarafa imzalatmaya çalışabilir. Bu durumda sizin beyanınız eksik kalır. Her iki taraf da mutlaka ayrı ayrı açıklamasını yazmalı ve karşılıklı olarak imzalamalıdır.
Tutanak Okunmadan Ve Kontrol Edilmeden İmzalanması
Kaza sonrası yaşanan şok ve telaş nedeniyle sürücüler çoğu zaman tutanağı detaylı okumadan imzalar. Bu büyük bir risktir. Tutanakta yer alan tüm bilgiler —kaza zamanı, yer, araç yönleri, açıklamalar ve çizim— mutlaka dikkatlice kontrol edilmeli, varsa eksiklikler düzeltilmelidir.
Olay Krokisinin Yanlış veya Eksik Çizilmesi
Kaza tespit tutanağında yer alan olay krokisi, kusur oranının belirlenmesinde en kritik unsurlardan biridir. Buna rağmen sürücüler çoğu zaman krokiyi aceleyle, gelişigüzel veya gerçeğe aykırı şekilde çizmektedir. Yanlış yön, şerit veya araç konumu gösterilmesi kusur değerlendirmesini tamamen değiştirebilir.
Kroki çizilirken yolun yönü, şerit sayısı, kavşak yapısı, trafik levhaları ve araçların çarpışma anındaki konumları açıkça gösterilmelidir. Krokinin eksik veya anlaşılmaz olması, SBM tarafından hatalı yorumlanmasına yol açabilir.
Kusur Kabul Eden İfadelerin Dikkatsizce Yazılması
Sürücülerin en sık düştüğü hatalardan biri, açıklama bölümüne farkında olmadan kusur kabul eden ifadeler yazmalarıdır. “Fark etmedim”, “aniden çıktı”, “dalgındım” gibi ifadeler, hukuken kusur ikrarı olarak değerlendirilebilmektedir.
Kaza tutanaklarında en çok yapılan hatalar arasında yer alan bu durum, sürücünün kusur oranının artmasına neden olabilir. Açıklama bölümünde yalnızca olayın objektif gelişimi anlatılmalı, yorum veya öznel değerlendirmelerden kaçınılmalıdır.
Trafik Levhası ve Yol Bilgilerinin İşaretlenmemesi
Kaza yerinde bulunan trafik levhaları, yol çizgileri ve ışıklar kusur tespitinde belirleyici rol oynar. Buna rağmen tutanakta “dur”, “ana yol”, “geçiş hakkı” gibi levhaların varlığı çoğu zaman işaretlenmemektedir. Bu durum, geçiş hakkı ihlallerinin göz ardı edilmesine yol açabilir.
Özellikle kavşak kazalarında levha bilgilerinin eksik bırakılması, kusurun yanlış tarafa yüklenmesine neden olabilmektedir. Bu nedenle tutanakta ilgili tüm yol işaretlerinin doğru şekilde belirtilmesi gerekir.
Araç Hasar Noktalarının Yanlış Gösterilmesi
Tutanakta araçların hasar alanlarının doğru işaretlenmemesi, kazanın oluş şeklinin yanlış değerlendirilmesine yol açar. Örneğin arkadan çarpma kazasında öndeki aracın ön hasarlı gösterilmesi, kusur dağılımını tamamen değiştirebilir.
Hasar noktaları işaretlenirken yalnızca kazaya bağlı hasarlar dikkate alınmalı, eski veya kazayla ilgisi olmayan hasarlar belirtilmemelidir. Aksi halde sigorta şirketi tarafından tutarsızlık tespiti yapılabilir.
Tutanağın Eksik veya Yanlış Bilgilerle Doldurulması
Sürücü bilgileri, plaka numarası, poliçe bilgileri ve tarih-saat alanlarının eksik doldurulması da sık rastlanan hatalar arasındadır. Özellikle sigorta poliçe numarasının yanlış yazılması, hasar dosyasının gecikmesine veya reddine neden olabilir.
Kaza tutanaklarında en çok yapılan hatalar içinde yer alan bu eksiklikler, genellikle aceleyle veya dikkatsizlikle ortaya çıkmaktadır. Tutanak teslim edilmeden önce tüm bilgilerin mutlaka kontrol edilmesi gerekir.
Tutanağın Karşılıklı İmzalanmadan Teslim Edilmesi
Kaza tespit tutanağının geçerli olabilmesi için taraflarca karşılıklı imzalanması şarttır. Taraflardan birinin imzasının bulunmaması, tutanağın geçerliliğini tartışmalı hale getirebilir. Bu durum, sigorta şirketinin ek inceleme yapmasına veya dosyayı reddetmesine yol açabilir.
İmza öncesinde tutanak mutlaka okunmalı, hatalı veya eksik kısımlar varsa düzeltilmelidir. İmzalandıktan sonra yapılan itirazlar çoğu zaman daha zor sonuç vermektedir.
Kaza Senaryosuna Uygun Olmayan Seçeneklerin İşaretlenmesi
Kaza tespit tutanağında yer alan standart senaryolar, SBM kusur değerlendirmesinde temel alınır. Ancak sürücüler bazen kazayla ilgisi olmayan senaryoları işaretleyebilmektedir. Bu durum, otomatik kusur dağılımının hatalı yapılmasına neden olur.
İşaretlenecek senaryonun kazanın oluş şekliyle birebir örtüşmesi gerekir. Tereddüt halinde yanlış senaryo işaretlemek yerine açıklama bölümünde detay verilmesi daha sağlıklı olacaktır.
Sonradan Düzeltilmesi Zor Olan Hatalar
Kaza tespit tutanağı sisteme yüklendikten sonra yapılan hataların düzeltilmesi oldukça zordur. Her ne kadar Tramer kusur oranına itiraz yolu açık olsa da, hatalı bir tutanak itiraz sürecini zorlaştırmaktadır. Bu nedenle en doğru yaklaşım, hatayı baştan yapmamaktır.
Kaza tutanaklarında en çok yapılan hatalar, çoğu zaman sürücünün bilgi eksikliği ve stres altında hareket etmesinden kaynaklanmaktadır. Bilinçli hareket etmek, ileride yaşanabilecek ciddi hak kayıplarının önüne geçer.
Kaza Tutanağı Tutulmayan Olaylar
Kaza Tespit Tutanağının Tutulmadığı Durumlar
Bazı hallerde maddi hasarlı kaza formu düzenlemek yerine resmi kolluk birimlerine bildirim yapılması gerekir. Aşağıdaki kartlar, “tutanak tutulmaz” denilen temel senaryoları okunabilir biçimde özetler.
Kaza Taraflarından Birinde Ya Da Her İkisinde Sürücü Belgesi Yoksa
Ehliyetsiz kullanım şüphesi varsa taraflar arasında tutanak düzenlenmez; resmi tespit ve işlem gerekir.
Sürücü Belgeleri Aracı Kullanmaya Yeterli Değilse
Ehliyet sınıfı, yaş/koşul veya yetki sınırı aracı kapsamıyorsa tutanak yerine resmi kayıt alınmalıdır.
Sürücü Alkollü İse
Alkol şüphesi/tespiti olan durumda tutanak tutulmaz; ölçüm ve resmi tutanak süreci işletilir.
Akıl Sağlığının Yerinde Olmadığına Dair Belirtiler Varsa
Bilinç, davranış veya algı bozukluğu şüphesinde taraf beyanıyla form doldurmak yerine resmi tespit gerekir.
Kazaya Sebep Olan Araçlar Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Aitse
Kamu aracı taraf olduğunda süreç, çoğu durumda resmi tutanak ve kurum prosedürleriyle yürür.
Kamu Kurumlarına Ait Bir Eşyada Zarar Meydana Geldiyse
Bariyer, levha, direk gibi kamu malı hasarı varsa resmi kayıt ve hasar tespiti yapılması gerekir.
Üçüncü Kişilerin Eşyalarına Zarar Verildiyse
Taraf dışı bir kişinin malvarlığı zarar gördüğünde, olayın kapsamı büyür ve resmi tutanak gerekir.
Araçlardan Birinin Ya Da Her İkisinin Zorunlu Trafik Sigortası Yoksa
Zorunlu sigorta bulunmaması halinde form ile süreç yürütmek yerine resmi işlem ve tespit yapılır.
Kaza Sonucunda Yaralanma Ya Da Ölüm Varsa
Yaralanma/ölüm olan kazalarda kaza tespit tutanağı tutulmaz; kolluk ve adli süreç devreye girer.
Sık Sorulan Sorular – Kaza Tutanaklarında En Çok Yapılan Hatalar Nelerdir?
Kaza tutanaklarında sık yapılan hatalar, kusur oranını ve tazminat sürecini doğrudan etkileyebilir. Aşağıdaki sorular; kusur oranı sorgulama, “ağır kusur” kavramı ve bazı teknik eksiklerin hukuki sonuçları hakkında hızlı bir çerçeve sunar. Her somut olayda tutanak içeriği, fotoğraflar, kamera kaydı ve bilirkişi incelemesi birlikte değerlendirilir.
Kazada Yüzde Kaç Kusurlu Olduğunu Öğrenme?
Kusur oranı, kaza tespit tutanağı ve ek deliller üzerinden sigorta tarafında yapılan değerlendirme ile ortaya çıkar ve ilgili kayıt sistemlerine işlenebilir. Sonuca ulaşmak için kaza tespit tutanağı numarası, plaka ve olay bilgileriyle sorgulama yapılır. Eğer oran gerçeği yansıtmıyorsa; fotoğraf, video, tanık, kroki hatası ve yol-levha bilgileri gibi delillerle itiraz yolu kullanılabilir. Önemli olan, ilk beyan ve tutanak içeriğinin tutarlı olması ve delillerin zaman kaybetmeden sunulmasıdır.
Direksiyon Boşluğu Ağır Kusur Mudur?
Direksiyon boşluğu, aracın güvenli sürüşünü etkileyebilecek teknik bir arıza olduğundan “ağır kusur” tartışmasına konu olabilir. Ancak her direksiyon boşluğu iddiası otomatik olarak ağır kusur sonucunu doğurmaz; ölçüm, muayene/servis kayıtları ve arıza seviyesinin kazaya etkisi birlikte değerlendirilir. Kazanın oluşuna doğrudan etkisi gösterilemiyorsa kusur atfı sınırlı kalabilir. Teknik tespit gerektiğinde bilirkişi incelemesi belirleyici olur.
Trafik Kazasında Hangi Durumlarda Tazminat Alınır?
Tazminat, kural olarak kusurlu tarafa veya onun sigortasına karşı; zarar ile kusur arasında illiyet bağı kurulabildiğinde gündeme gelir. Maddi zararlar (onarım, değer kaybı, kazanç kaybı, tedavi giderleri) ve şartları oluşursa bedensel zarar kalemleri talep edilebilir. Manevi tazminat ise olayın ağırlığı, kusur durumu ve zararın etkisine göre değerlendirilir. Kusur oranı yükseldikçe alınabilecek tazminatın kapsamı ve miktarı da genellikle değişir.
Trafik Kazalarına Neden Olan Kusurlar Nelerdir?
Trafik kazalarına yol açan kusurlar çoğu zaman hızın yol/şartlara uydurulmaması, takip mesafesi ihlali, şerit ihlali, geçiş önceliğine uymama ve hatalı dönüş/şerit değiştirme gibi davranışlardan kaynaklanır. Bunun yanında dikkatsizlik, ışık-levha ihlali ve alkollü/uykusuz araç kullanımı gibi unsurlar kusur değerlendirmesinde ağırlaştırıcı olabilir. Somut olayda kusur, sadece “kural ihlali” ile değil kazanın nasıl meydana geldiğiyle birlikte ele alınır. Bu yüzden tutanak krokisi ve fotoğraflar kusur analizinde kritik rol oynar.
Silecek Suyu Atmaması Ağır Kusur Mu?
Silecek suyu atmaması tek başına her zaman “ağır kusur” kabul edilmez; asıl mesele görüş güvenliğini fiilen etkileyip etkilemediğidir. Örneğin yoğun çamur/yağış altında cam temizliği sağlanamıyorsa ve bu durum kazaya katkı sunduysa kusur değerlendirmesinde dikkate alınabilir. Buna karşılık hava ve yol şartları uygunken sırf eksiklik var diye kazaya otomatik kusur bağlanması her dosyada aynı olmaz. Teknik eksikliğin kazaya etkisini gösterecek deliller (hava durumu, görüntü kaydı, servis raporu) önemlidir.
Araç Muayenesinden Hangi Kusurlar Geçmez?
Muayenede “ağır kusur” sayılan güvenlik eksiklikleri giderilmeden aracın trafiğe çıkması uygun görülmez ve muayene olumsuz sonuçlanabilir. Fren, direksiyon, lastik, aydınlatma ve görüş sistemleri gibi temel güvenlik parçalarındaki ciddi arızalar bu kapsamda değerlendirilir. Ancak muayene kusuru ile kazadaki kusur aynı şey değildir; muayene eksikliğinin kazaya etkisi ayrıca tartışılır. Kaza dosyasında teknik durumun ne olduğu genellikle bilirkişi/ekspertiz raporlarıyla netleşir.
Trafik Seti Ağır Kusur Mu?
Trafik seti bulundurmamak idari yaptırım konusu olabilse de, tek başına bir kazanın meydana gelmesine sebep olan “asli kusur” olarak değerlendirilmesi çoğu senaryoda zordur. Çünkü trafik seti, kazayı önlemekten çok kaza sonrası güvenliği ve müdahaleyi kolaylaştıran bir ekipmandır. Yine de ikinci bir risk doğmuşsa (örneğin uyarı ekipmanı kullanılmaması nedeniyle ikinci çarpışma gibi) olayın şartlarına göre değerlendirme değişebilir. Dosyada önemli olan, eksikliğin kazaya veya zararın artmasına etkisinin somut şekilde ortaya konulmasıdır.